Bioindykacja i monitoring środowiska 1200-OS36BiMS-SP
Wykład (WYK) Semestr letni 2018/19

Jankowski W. 1994. Zastosowanie bioindykacji w praktyce monitoringu środowiska na przykładzie północno-wschodniej Polski. PIOŚ, Warszawa.

Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: bioindykacja i biomonitoring. Warszawa, Agencja Reklamowo-Wydawnicza.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2013, poz. 1558)

Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część pierwsza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_1.pdf

Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk …. jw. Część druga. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_2.pdf

Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk …. jw. Część trzecia. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_3.pdf

Perzanowska J. (red.) 2010. Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny. Część pierwsza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_1.pdf

Perzanowska J. (red.) 2012. Monitoring gatunków … jw. Część druga. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_2.pdf

Perzanowska J. (red.) 2012. Monitoring gatunków … jw. Część trzecia. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_3.pdf

Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015. http://www.gios.gov.pl/artykuly/70/Aktualny-program-Panstwowego-Monitoringu-Środowiska.

Roo-Zielińska E. 2004. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod. Prace geograficzne 199, IGiPZ PAN, Warszawa.

W01, K01, K03

Część zwierzęca:

• Egzamin pisemny: testowy (pytania otwarte i zamknięte)

• Ocena prezentacji multimedialnej.

Udział procentowy poszczególnych treści w ocenie końcowej:

A. egzamin - 80%

B. prezentacja – 20%

Wyliczanie oceny końcowej dla wykładu:

A•0,8 + B•0,2

Warunek:

A, B > 2

Część roślinna:

•Egzamin pisemny.

Ocena końcowa jest średnią arytmetyczną ze wszystkich uzyskanych w czasie trwania kursu ocen.

Ostateczną ocenę z przedmiotu ustala się według zasady:

3,0 - 3,24 dostateczny (3,0)

3,25 – 3,74 dostateczny plus (3,5)

3,75 – 4,24 dobry (4,0)

4,25 – 4,74 dobry plus (4,5)

4,75 – 5,0 bardzo dobry (5,0)

Wiadomości wstępne, pojęcia porządkujące i wprowadzające do przedmiotu (definicje). Rola monitoringu i bioindykacji. Cel i zakres Państwowego Monitoringu Środowiska - podsystemy monitoringów specjalistycznych.

Monitoring przyrodniczy na tle zakresu Państwowego Monitoringu Środowiska. Definicja monitoringu. Ogólny zakres Państwowego Monitoringu Środowiska. Podział bloku – „stan” Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawowe podsystemy. Informacje ogólne o podsystemie monitoringu przyrody. Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Monitoring lasów. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Blok – oceny i prognozy. System jakości w PMŚ. System baz danych i prezentacji informacji PMŚ.

Bioindykacja. Różnorodność charakteru metod bioindykacyjnych; podstawowe właściwości bioindykatorów i ich klasyfikacja; znaczenie i funkcje metod bioindykacyjnych – możliwości stosowania do oceny jakości powietrza, wody i gleby. Cechy doskonałego bioindykatora.

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000 – część pierwsza: siedliska przyrodnicze. Ogólne założenia monitoringu siedlisk przyrodniczych. Szczegółowe uwarunkowania prawne wydzielania i monitoringu siedlisk przyrodniczych. Organizacja monitoringu siedlisk przyrodniczych. Metodyka monitoringu siedlisk przyrodniczych. Chronione siedliska przyrodnicze Natura 2000 jako obiekty monitoringu. Specyfika wskaźników parametru „Struktura i funkcje” w wybranych typach siedlisk przyrodniczych.

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000 – część druga: gatunki roślin. Zakres monitoringu gatunków roślin w ramach monitoringu przyrodniczego. Opis procedury monitoringu gatunków roślin na poziomie krajowym. Opis procedury monitoringu gatunków roślin na poziomie obszaru N2000. Monitoring wybranych gatunków – niektóre aspekty metodyczne.

Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych: źródła zanieczyszczeń wód, podstawowe pojęcia z zakresu monitoringu wód. Metody i systemy pomiarowe stanu ilościowego i jakościowego zasobów wodnych - aparatura i sprzęt. Monitoring wód płynących i stojących na podstawie makrofitów i makrozoobentosu.

Monitoring powierzchni ziemi. Najważniejsze zanieczyszczenia gleb i ich źródła. Metodyka pomiarowa i ocena (klasyfikacja) stopnia degradacji gleb. Organizacja i zasady metodyczne monitoringu gleb.

Monitoring skażeń promieniotwórczych – źródła zanieczyszczeń, najważniejsze skażenia (radionuklidy). Organizacja i zasady monitoringu Zespoły ekologiczne wód. Monitoring biologiczny wód powierzchniowych – system saprobów. Klasy czystości wód.

Podstawy fitoindykacji. W tym tematy cząstkowe: Wpływ konstytucji biologicznej gatunków na ich charakterystyki ekologiczne. O niektórych problemach teoretycznej ekologii roślin. Historia rozwoju fitoindykacji. Teoretyczne podstawy fitoindykacji geobotanicznej i definicje pojęć podstawowych.

Metody fitoindykacji geobotanicznej. Przegląd skal stosowanych w indykacji geobotanicznej. Wartość wskaźnikowa zbiorowisk roślinnych. Fitoindykacja geobotaniczna jako narzędzie oceny zmienności przestrzennej środowiska. Zastosowanie fitoindykacji geobotanicznej w praktyce.