Obywatel w systemie prawnym RP 1000-BN-S-35-OSP-SP
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2018/19

Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Chmaj, Warszawa 2016.

Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, red M. Jabłoński, Warszawa 2010

Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014

M. Chmaj, L. Leszczyński, W. Skrzydło, J. Z. Sobczak, A. Wróbel: Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce. t. I. Zasady ogólne, Kraków 2002.

Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, red. L. Koba, W. Wacławczyk, Warszawa 2009

K_W03, K_W05, K_W07 Wiedza:

W01. charakteryzuje podstawowe założenia międzynarodowej ochrony praw człowieka

W02. opisuje realizację międzynarodowych standardów ochrony praw jednostki w warunkach polskich

W03 porządkuje instytucjonalne i proceduralne gwarancje uniwersalnego oraz regionalnych systemów ochrony praw człowieka

W04 definiuje treść podstawowych, międzynarodowo chronionych praw człowieka

K_U01, K_U03, K_U05, K_U07 Umiejętności:

U01. analizuje zarys konstrukcji normatywnej międzynarodowo chronionych praw człowieka

U02. interpretuje orzecznictwo organów międzynarodowych ochrony praw człowieka

U03 porządkuje szczegółowe kwestie dotyczące systemów ochrony praw człowieka RE, KBWE/OBWE, WE/UE

K_K03 Kompetencje społeczne:

K01. ma aktywną postawę w przypadku łamania praw człowieka

K02. jest otwarty na różnorodność i przeciwdziałanie dyskryminacji

K03 jest wrażliwy na krzywdę innych ludzi

obecność

aktywność - udział w konwersacji

referaty

1. Zajęcia organizacyjne 1 h

2. Państwo a jednostka i obywatel – wstęp 2h

Geneza pozycja jednostki ludzkiej w państwie – starożytność, średniowiecze, nowożytność. Etymologia i historyczne rozumienie terminu „obywatel” w Polsce i na świecie. Obywatelstwo a rozwój prawa wyborczego. Obywatel: jego wolności, prawa i obowiązki. Związek między prawami a obowiązkami obywatelskimi

3. Geneza praw człowieka i obywatela w Polsce 2h

Przywileje szlacheckie. Poglądy Pawła Włodkowica i Sobór w Konstancji, prawa i wolności w Konstytucji 3 maja 1791 r., prawa i wolności w Konstytucji Księstwa Warszawskiego, prawa i wolności w Konstytucji Marcowej i Kwietniowej II RP, status prawny jednostki w PRL, prawa obywatelskie w pierwszym okresie III RP (1989-1997)

4. Uzyskanie obywatelstwa polskiego 2 h

Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa – poprzez urodzenie, znalezienie i przysposobienie oraz na podstawie repatriacji. Szczególna pozycja małoletniego. Nadanie obywatelstwa polskiego. Uznanie za obywatela polskiego.

5. Status człowieka i obywatela w prawie krajowym i międzynarodowym. Ogólne wiadomości o prawach człowieka i systemach ich ochrony 1 h

Pojęcie praw człowieka i ich klasyfikacja. Ochrona praw człowieka i jej formy. Zagrożenia i naruszenia praw człowieka. Pojęcie i rodzaje systemów ochrony praw człowieka: system uniwersalny, europejskie systemy regionalne, system wewnątrzpaństwowy.

6. Prawo międzynarodowe publiczne oraz międzynarodowe prawo praw człowieka w Konstytucji RP 1 h

Zasada przestrzegania prawa międzynarodowego. Miejsce prawa międzynarodowego w konstytucyjnym systemie źródeł prawa. Stosowanie prawa międzynarodowego w polskim systemie prawnym.

7. Zasady ogólne systemu ochrony praw i wolności w Polsce 3 h

Miejsce i rola praw człowieka w polskim porządku konstytucyjnym. Źródło praw człowieka w Polsce i na świecie – godność jednostki. Zasada równości i niedyskryminacji: równość praw, wobec prawa, równe traktowanie przez władze publiczne, równość płci, prawa osób należących do mniejszości narodowych. Prawa i wolności jednostki a prawa i wolności obywatelskie.

8. Konstytucyjna limitacja i derogacja praw i wolności 2 h

Legalność ograniczeń praw i wolności. Konieczność ograniczeń praw i wolności Celowość ograniczeń praw i wolności. Proporcjonalność ograniczeń praw i wolności. Derogacja praw i wolności w stanach nadzwyczajnych.

9. Środki ochrony praw i wolności w Konstytucji RP 4 h

Prawo do rzetelnego postępowania sądowego i instancyjności postępowania. Zadośćuczynienie za szkody wyrządzone jednostce przez władzę publiczną. Trybunał Konstytucyjny i instytucja skargi konstytucyjnej. Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka. Inne środki ochrony praw i wolności.

10. Obowiązki konstytucyjne 2 h

Wyjaśnienie i geneza terminu. Wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne, przestrzeganie prawa Rzeczypospolitej Polskiej, ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie, obrona Ojczyzny, dbałość o stan środowiska i ponoszenie odpowiedzialności za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Relacja pomiędzy obowiązkami a prawami i wolnościami

11. Prawa i wolności osobiste 4 h

Wyjaśnienie i geneza terminu. Prawo do życia. Wolność od tortur i innego niehumanitarnego traktowania. Wolność myśli sumienia i religii. Wolność wypowiedzi. Inne prawa i wolności osobiste.

12. Prawa i wolności polityczne 4 h

Wyjaśnienie i geneza terminu. Wolność pokojowych zgromadzeń. Wolność zrzeszania. Prawo dostępu do służby publicznej. Prawo do informacji o działalności władz publicznych. Prawa wyborcze i prawo do udziału w referendum. Prawo do petycji skarg i wniosków.

13. Prawa i wolności społeczne, gospodarcze i kulturalne 2 h

Wyjaśnienie i geneza terminu. Prawo własności. Prawa pracownicze. Ochrona rodziny, macierzyństwa i rodzicielstwa. Prawo do ochrony zdrowia. Prawo do nauki. Wolność twórczości artystycznej. Wolność badań naukowych. Wolność nauczania (zakładanie szkoły tylko obywatele polscy). Prawo do korzystania z dóbr kultury. Zasady: adekwatnej polityki promieszkaniowej i ustawowej ochrony konsumentów, użytkowników i najemców. Sposób dochodzenia praw i wolności II generacji